Deze week nog twee Hitchcock-thrillers op BBC 2

Spanning van anno toen
Na de twee speelfilms van the master of suspense, Alfred Hitchcock, die maandagochtend op BBC Two onmiddellijk achter elkaar werden uitgezonden — Suspicion en Notorious —, komen er deze week nog twee van zijn klassiekers bij. Eerst op woensdag 31 december, ook nu laat in de ochtend: van 11:20 uur tot 13:05 uur. Dan wordt het psychologische drama Spellbound uit 1945 uitgezonden. Deze rolprent is in breedbeeld opgenomen. De hoofdrollen worden vertolkt door twee Hollywood-sterren welke in die dagen tot de top behoorden: Ingrid Bergman (1915-1982) en Gregory Peck (1916-2003).
Op vrijdag 2 juanuari 2009, in de middag — tussen 14:15 en 15:55 uur — is die fameuze Hitch opnieuw aan de beurt op BBC Two met The wrong man — een film in breedbeeld uit 1956. Ook in dit geval mogen we gerust spreken van een sterbezetting: Henry Fonda (1905-1982), naast Vera Miles (geboren 1929) — die kort daarna opnieuw in een Hitchcock-film op het witte doek zou verschijnen: Psycho. De derde echte Hollywood-man uit die tijd is Anthony Quayle (1913-1989).
____________
Afbeeldingen
1. Regisseur Alfred Hitchcock.
2. Hitchcock-actrice Vera Miles, hier in The wrong man.

Deze week nog tweemaal Miss Marple op BBC Two

Jane Marple op Barbados
Nu Jane Marple, het fragiele vrouwtje met het messcherpe brein, de moord met de spiegels heeft opgelost en in de apotheose van haar betoog plechtig een citaat van Alfred Tennyson uit een op de situatie direct betrekking hebbend gedicht ten beste heeft gegeven, is ze op dinsdagmiddag alweer op Barbados om enigszins uit te rusten en aan te sterken van de vele toestanden en gebeurtenissen op het Engelse platteland en van het klimaat aldaar, met veel regen en kilte, maar — "Oh dear — echte rust zal ze ook daar niet kunnen vinden, aangezien ze alweer snel tot aan — of misschien wel tot en met haar knoetje — in de intriges en andere dubieuze zaken verwikkeld raakt, en opnieuw wordt geconfronteerd met moord.


Die Agatha Christie heeft in haar tachtig boeken heel wat, al dan niet liederlijke, lieden op tal van uitermate onaangename manieren aan hun einde laten komen, en slechts hoogst zelden was daarbij sprake van een natuurlijk verscheiden. De film — die dinsdag 30 december, in de middag tussen 15:25 uur en 17:15 uur door BBC Two zal worden uitgezonden — draagt de titeld A Carbbean Mystery en werd in 1989 gerealiseerd door Christopher Petit. Naast Joan Hickson komen we nog een oudgediende van het Engelse witte doek en dito beeldbuis tegen: Donald Pleasance (1919-1995).

Hotelmysteries
De echte liefhebber die al deze Miss Marple-films naar de romans van Agatha Clarissa Miller reeds heeft gezien, maar daar nooit genoeg van kan krijgen, zal woensdagmiddag haar of zijn hart weer kunnen ophalen. De intriges en geheimzinnigheden spatten ook dan weer van het huiskamerscherm af als Jane Marple op onderzoek uitgaat en zaken aan het licht brengt die sommige mensen liever in het verborgene hadden gehouden. Tussen 16:45 uur en 18:35 uur trakteert BBC Two de kijker opnieuw, en nu op de twee jaar vóór de bovengemelde film uitgekomen rolprent At Bertram's hotel van Mary MacMurray. Miss Marple voelt zich uitgedaagd door een nachtelijke overvaller en een zomaar verdwenen kantoorbediende. En dan volgt de ene verwikkeling na de andere, die uiteindelijk — al rolprentend op uw eigen en andermans thuisbuis — belanden in een climax, gevolgd door een hoogtepunt, maar dan is het eerst weer gedaan met de pret. Maar één troost heeft u: vooralsnog is die Jane Marple onsterfelijk in die vele nieuwerwetse elektronische weergavemogelijkheden, ook als het alweer een heel decennium is geleden dat ze op 92-jarige leeftijd het Engelse plattelandsbestaan heeft ingeruild voor het zogeheten eeuwige leven.
___________
Afbeeldingen
1. Signatuur van Agatha Christie.
2. Acteur Donald Pleasance met zijn onvergetelijke karakterkop.
3. Actrice Joan Hickson in één van de uniformen van Jane Marple.

Miss Marple, Sherlock Holmes en hun auteurs — een extra lange thrillerdag op BBC 2-television

Ruim zes decennia
Maandag 29 december is door de programma-ontwerpers van BBC Two Television uitverkoren als dag van de spannende film. Tussen 11:05 uur en 05:05 uur in de vroege ochtend van dinsdag 30 december worden zeven films uitgezonden, waarvan één portret, één documentaire en vijf speelfilms. Twee daarvan stammen uit de jaren veertig van de vorige eeuw, de jongste van de films is in 2004 gereedgekomen en heeft Sherlock Holmes als superspeurneus. Uit de periode tussen die extremen qua data worden nog twee speelfilms vertoond: een uit 1971, de andere uit 1991.

Grootmeester
De beide eerste films, die direct achter elkaar worden vertoond — de eerste vanaf 11:05 uur, de tweede, in aansluiting daarop van 12:40 tot 14:20 uur — zijn van de grootmeester van de witte doek-suspense Alfred Hitchcock (1899-1980). Het betreft hier twee ware klassiekers Als eerste Suspicion uit 1941, een USA-productie met Cary Grant (1904-1986), Joan Fontaine (geboren 1917) en Nigel Bruce. In de tweede film — die Hitchcock in 1946 heeft afgeleverd — is de mannelijke protagonist opnieuw Cary Grant, maar nu is zijn tegenspeelster Ingrid Bergmann. Gelet op het jaar, kan dat alleen Notorious zijn: een rolprent die je best eens per jaar op je netvlies verdraagt, vooral als het op het huiskamerscherm is. Claude Rains (1889-1967) en Louis Calhern (1895-1956) spelen eveneens vooraanstaand rollen in dit bewegende beelden-verhaal.

Bedaagde oude dame
De bedaagde oude dame, die in tal van korte verhalen en romans van Agatha Clarissa Miller (1890-1976) — beter bekend onder het pseudoniem Agatha Christie — en die de mensen in boeken lazen en zo zichzelf een beeld konden vormen van wezen en werken van die persoon in het zo rustige plaatsje Saint Mary Mead, kreeg een geheel andere gestalte toen tal van die geschiedenissen werden verfilmd, nu alweer decennia geleden met Margaret Rutherford (1892-1972), incidenteel met andere Engelse en/of Hollywood-actrices, en aan het einde van de vorige eeuw met de Engelse actrice Joan Hickson (1906-1998), de personificatie van het Angelsaksische understatement. Groter contrast dan tussen die beide actrices die de verpersoonlijking van de terughoudende maar vlijmscherp analyserende moesten creëren, is niet denkbaar. De Miss Marple van Margaret Rutherford is als parodie vol comedy caper-elementen misschien nog verteerbaar, als de incarnatie van een weloverwogen optredende, onopvallende dame op leeftijd is ze inmiddels zo ver over the top dat menigeen haar al niet meer op het netvlies verdraagt.
Na de beide Hitchcock-films zendt BBC Two eerst een kort ander huis-, tuin- en keuken-programma uit, gevolgd door een aflevering van de stupide Yanken-serie Murder she wrote, waarin een ooit vooraanstaande filmactrice zich verlaagt tot een in alle opzichten volstrekt onaanvaardbaar, opgeblazen cliché
Maar daarna komt Joan Hickson op het beeldscherm en lost ze als Jane Marple — mede door haar kennis van de poëzie (en met name The Lady of Shalot) van (hof)dichter Alfred Lord Tennyson (1809-1892) — de mysterieuze moord op in They do it with mirrors uit 1991, van Norman Stone.

Königliche Hoheit naar Thomas Mann; Duitsland 1

Verfilming uit 1953
Tijdens de programmering in de nacht van zaterdag 27 op zondag 28 december zendt het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste om 02:20 uur opnieuw de verfilming uit van de roman van Thomas Mann (1875-1955), Königliche Hoheit, een boek dat voor het eerst is verschenen in 1909. Daarin krijgt een behoudende troonopvolger in Duitsland het moeilijk als hij verliefd wordt op een opgewekte dochter van een Amerikaanse industrieel en met haar een relatie begint.

De verfilming dateert uit 1953 en wordt wel omschreven als een romantische komedie. De hoofdrollen zijn voorbehouden aan drie protagonisten van de Duitse cinema van thans alweer een halve eeuw geleden: Dieter Borsche, Ruth Leuwerik — die in de speelfilms over de Familie Trapp, het verhaal van de latere musical The sound of music — en Rudolf Fernau. Regisseur van deze rolprent is Harald Braun (1901-1960), die tevens filmproducent en dito scenarist was. Van de ruim veertig films, waaraan hij tussen 1937 en zijn sterfjaar — in minder dan een kwart eeuw tijds — in één der bovengenoemde hoedanigheden heeft bijgedragen, is in 1959 opnieuw een Thomas Mann-productie door Harald Braun gerealiseerd, als regisseur, tevens co-scenarist: de tweedelige film Buddenbrooks. Zie daartoe het artikel van zondag 7 januari 2007 op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.
________
Afbeelding: Tekst met sierkader op de titelpagina van de roman Königliche Hoheit.

Nieuwe speelfilm naar Tolstojs Auferstehung

Nieuwste versie
Ruim drie weken geleden, om precies te zijn op zondag 30 november, hebben we u, op dit net in een beschouwing vooraf gewezen op de uitzending van de speelfilm Auferstehung uit 1958, gedraaid op basis van de in 1899 gepubliceerde roman van Ljev Nikolajevitsj Tolstoj.
In 2001 is er — onder regie van de gebroeders Vittorio (geb. 1929) en Paolo (geb. 1931) Taviani — een nieuwe versie gerealiseerd als Duits-Italiaans-Franse coproductie. Deze film, die als melodrama te boek staat, zal in de nacht van dinsdag 23 december op woensdag 24 december — tussen 00:50 uur en 03:45 uur — worden uitgezonden door het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste. Dat betekent een lengte van bijna tweemaal de rolprent uit 1958.
Hierin treden Timothy Peach en Stefania Rocca op, alsmede Maria Bäumer. Deze draagt de Duitse titel Die Auferstehung, maar de roman van Tolstoj is zonder lidwoord. In het Engels heet de rolprent dan ook Resurrection.
Voor meer gegevens over de inhoud verwijzen we naar die bijdrage van 30 november.
____________
Afbeeldingen
Lev Nikolajevitsj Tolstoj. Karikatuur uit Vanity Fair 1899.

Lift naar het schavot —20 december op CANVAS

Actueel gebleven thema
Hoewel de film L'ascenseur pour l'échafaud inmiddels een halve eeuw de ronde doet in bioscopen en andere filmhuizen, in filmmusea en via televisiezenders, heeft deze, een halve eeuw na ontstaan, althans qua thematiek, nog helemaal niets aan actualiteit ingeboet.
De tweede Nederlandstalige, Belgische zendgemachtigde Canvas presenteert deze Franse psychologische thriller 's avonds laat op zaterdag 20 december aan het einde van het reguliere programma vanaf 23:35 uur tot 01:05 uur in de nacht op zondag.
Aan de kleding, de interieurs en aan het verkeer valt te zien uit welke tijd de film stamt, maar de moord op een mededinger in de liefde is zo oud als er interactie tussen de verschillende geslachten bestaat. Maurice Ronet — die in de film de minnaar Julien Tavernier speelt en hoopt dat zijn ingrijpen in het leven van de echtgenoot van zijn geliefde Florence Carala, subliem uitgebeeld door Jeanne Moreau, als zelfmoord zal worden ingeschat — raakt echter in de problemen doordat de elektriciteit in het bewuste gebouw wordt uitgeschakeld en hij in de lift blijft steken, en de gemaakte afspraak met zijn geliefde — in het pre-mobieltjes tijdperk — niet kan nakomen, waardoor het drama zich pas goed kan ontwikkelen. Zijn geparkeerde auto wordt door twee joyrijdende knapen ingepikt en minnares Florence dwaalt als gevolg daarvan, onwetend van wat er aan de hand is, door het nachtelijke Parijs.
Met deze film is regisseur Louis Malle (1932-1995) vooruitgelopen op de nouvelle vague, waaraan hij dikwijls werd gekoppeld, maar waartoe hij nimmer heeft behoord. Niet alleen de intrige vormt een dominant aspect in deze film, ook de intrigerende persoonlijkheid van de in die tijd dertigjarige Jeanne Moreau is op het netvlies van zo menig filmliefhebber blijven hangen, en dat betekende haar internationale doorbraak.
De enerverende, hier en daar obsederende muziek van Miles Davis werd bij de beelden geïmproviseerd. Die formidabele klanken zijn al even onsterfelijk als actrice Jeanne Moreau.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van een LP met de muziek van Miles Davis.
2. Regisseur Louis Malle.

Om vijf uur 's middags — Een familieproject

De film
Het tweede publieke, Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas presenteert op zondag 14 december tussen 21:40 uur en 23:25 uur de speelfilm Panj é asr uit2003. Het is een Iraans-Franse coproductie met ook een Engelse titel: At five in the afternoon, handelend over Afghanistan. Een zeer internationaal gekleurde film, kun je wel zeggen. Daarnaast is het ook nog een familieproject: de regisseuse is Samira Makhmalbaf; haar vader Mohsen — die zelf ook filmregisseur is — schreef het scenario en zorgde voor de montage van de film en produceerde deze eveneens. Haar stiefmoeder voorzag in de regie-assistentie, haar broer maakte foto's, en Samira's 14 jaar jonge zusje draaide een documentaire over het tot stand komen van deze film. Deze is vertoond tijdens het Internationale Film Festival Rotterdam.

Het verhaal
Nogreh, een jonge vrouw met verstand en inzicht koestert de innige wens de eerste vrouwelijke president van Afghanistan te worden. Zonder sluier de straat op durft ze echter (nog) niet. In stilte bereidt ze zich voor op de campagnetoespraak die ze, als ze haar wens wil laten uikomen, in ieder geval al moeten houden.
In deze derde speelfilm van Samira Makhmalbaf (geboortejaar 1980) wordt een zeker niet erg optimistisch beeld geschetst van het Afghanistan twee jaar na de Amerikaanse inval in 2001. Het is er absoluut nietbeter op geworden. Alsof men ook iets anders had mogen verwachten na zo'n interventie, die in dat onherbergzame gebied eerdere 'bezettende machten' evenmin is gelukt.
De belangrijkste rollen worden vertolkt door Agheleh Rezale, Abdolgani Yousefrazi en Razi Mohebi.
____________
Afbeeldingen
1. Regisseuse Samira Makhmalbaf.
2. Sscène uit Panj é asr.

Sternbergs film Der blaue Engel op Arte-televisie

Rolprent uit 1930
Het filmdrama getiteld Der blaue Engel — dat regisseur Josef von Sternberg (1894-1966) in 1930 heeft gecreëerd naar aanleiding van de roman Professor Unrat uit 1905, geschreven door Heinrich Mann (1871-1950) — zal op zondag 7 december op het Duits-Franse cultuurkanaal ARTE opnieuw worden uitgezonden tussen 22:55 uur en 00:40 uur in de nacht op maandag 8 december.
Tal van filmgrootheden uit die dagen hebben er een vooraanstaande rol in vervuld. Als eersten Marlene Dietrich (1901-1992) [1] en Emil Jannings (1884-1950) [2], die toen beiden wijd en zijd grote bekendheid hebben genoten. Ook de toen befaamde acteur (en regisseur) Kurt Gerron [3] (1897-1944) vertolkt een belangrijke rol in deze rolprent.
ARTE herhaalt deze film op woensdag 24 december, vanaf 23:50 uur, en op donderdag 25 december, vanaf 03:00 uur.
__________

[1] De klassieke scène waarin Marlene Dietrich met een hoge herenhoed op een tafel zit als onweerstaanbare deerne is door de Duitse kunstenaar Harald Seiwert zeer humoristisch geparafraseerd. Zie daartoe ons artikel van dinsdag 11 maart 2008 op deze site.

[2] Emil Jannings was de eerste die in Hollywood met een Academy Award, die bekend staat onder de benaming Oscar, voor Beste Acteur werd onderscheiden.

[3] De tragische laatste jaren van Kurt Gerron mogen niet worden vergeten. Men leze hierover meer in het Wikipedia-artikel.

Portret van de Franse regisseur Claude Lelouch zondag 7 december op Nederland 2

Close up
In het filmprogramma Close up van de televisiezender Nederland 2 wordt zondag 7 december — tussen 18:15 uur en 19:15 uur — een portret vertoond van de Franse filmregisseur Claude Lelouch, die zich met hart en ziel aan het medium heeft overgegeven. Die passie openbaarde zich reeds toen hij nog heel jong was: nog maar dertien jaar oud, realiseerde hij zijn eerste, korte film, met als titel Le mal du siècle, welke op het Amateur Filmfestival van Cannes een prijs won.
Lelouch die in 1937 te Parijs werd geboren, werkte als professionele regisseur vanaf zijn negentiende jaar. Hij maakte korte rolprenten en produceerde reclamefilms. Ook tijdens zijn militaire dienst (1957-1960) draaide hij onder meer tien films voor de Franse landmacht. Nadien bleven nieuwe opdrachten van deze instantie uit.
Vanaf 1960 werkte hij verder, onder meer voor een door hemzelf opgerichte productiemaatschappij, die hij in dat jaar had gesticht. Diverse flops volgden en pas met zijn eerste grote speelfilm, die de internationale pers haalde, Un homme et une femme, met Anouk Aimée en Jean-Louis Trintignant, bereikte hij de innig gewenste internationale doorbraak, mede door de toekenning van een Gouden Palm op het Filmfestival van Cannes dat jaar.
Het thema mannen en vrouwen kwam dertig jaar na dato opnieuw aan de orde in de film Hommes, femmes, mode d'emploi (1996), en nog eens in 2002, in de titel And now, Ladies and Gentlemen.
In dit filmportret komen tal van scènes uit diverse films voor, maar ook enkele fragmenten uit familierolprentjes, onder meer over de bevrijding van Parijs in 1944, maar daarvoor is de vader van de toen zevenjarige Claude verantwoordelijk.

Zwijgende film uit 1921 van Victor Sjöström naar een verhaal van Selma Lagerlöf

Zweedse klassieker
De Duits-Franse cultuurzender ARTE presenteert in de nacht van maandag 1 op dinsdag 2 december — tussen 03:00 uur en 04:30 uur — de zwijgende Zweedse speelfilm Körkarlen uit 1921 van regisseur Victor Sjöström (1879-1960), die tevens de hoofdrol voor zijn rekening neemt. Deze regisseur heeft een groot aantal films gemaakt gedurende een kwart eeuw: tussen 1912 en 1937. Als acteur heeft hij ook voor andere regisseurs gewerkt. Een van zijn bekendste, zo niet de bekendste rol die hij voor het witte doek heeft gerealiseerd is die van de oude professor in Ingmar Bergmans Smutronstället (Wilde aardbeien) uit 1957.
In Körkarlen — die door ARTE wordt geprensteerd als Der Fuhrmann des Todes, is in de rest van de wereld onder nog vier Engelse titels bekend geworden: The Phantom Carriage en als The Phantom Chariot; en verder nog als The Stroke of Midnight en Thy Soul Shall Bear Witness.
In deze film is tevens een rol weggelegd voor Hlda Borgström.
Hoewel er sprake is van een film in zwart/wit, zijn gedeelten ervan kennelijk monochroom ingekleurd. De film is gemaakt op basis van het gelijknamige verhaal uit 1912 van Sjöströms landgenote Selma Lagerlöf (1858-1940). Laatstgenoemde werd in 1909 onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur, en vijf jaar daarna werd ze benoemd in het comité dat die prijs toekent.
____________
Afbeeldingen
1. Regisseur Victor Sjöström.
2. Auteur Selma Lagerlöf, schilderij uit 1908 door Carl Larsson (1853-1919).