Max Ophüls: Lola Montès en Ludwig I van Beieren

De internationaal werkzame
regisseur Max Ophüls: geïntrigeerd
door bekende vrouwenfiguren.

Onmogelijke verbintenis
In 1955 heeft regisseur Max Ophüls (1902-1957) [1] het levensverhaal verfilmd — in cinemascope —  van de in 1821 [2] in Ierland geboren Elisabeth Rosanna Gilbert, die in 1861 is overleden, een danseres die bekendheid kreeg onder de naam Lola Montès. Zij werd de geliefde van de Beierse koning Ludwig I (1786-1868) — een relatie die in 1848 heeft geleid tot de val van die monarch.
Max Ophüls heeft diverse films gerealiseerd over vrouwen die werden omgeven door een sfeer van vijandigheid, zowel letterlijk alsook figuurlijk.
Dat is eveneens het geval met Lola Montès, die mede vanwege haar positie — ook hier: letterlijk en figuurlijk — in een tragedie verwikkeld is geraakt.

Markante acteurs
In de rol van Lola Montès zien we Martine Carol (1920-1967), die in de jaren vijftig van de vorig eeuw een status aparte had die meer op de persoon was gericht dan op haar acteertalent, althans niet in eerste instantie. Maar als een regisseur met de uitzonderlijke kwaliteiten besluit om haar een hoofdrol aan te bieden in een film over een historische vrouwenfiguur — anders dan in een zoetsappig, Sisi-achtige toverballentragedie —, moet er meer te vinden zijn achter de façade.
Naast Martine Carol spelen Anton Walbrook (1896-1967) en Peter Ustinov (1921-2004); laatstgenoemde vertolkt de rol van een goedmoedige verteller, impresario en ceremoniemeester in Ophüls' barok gestileerde tragedie.
De muziek voor deze rolprent werd gecomponeerd door de Fransman Georges Auric (1899-1983), die vermaardheid verwierf als lid van het 'componistengilde' Groupe des six.

Uitzendingen
De film met camerawerk van Christian Matras (1903-1977) heeft een duur van 111 minuten. Arte-televisie zendt deze uit op maandag 1 november van 20:15 uur tot 22:05 uur. Een herhaling zal te zien zijn op dinsdag 16 november 's middags vanaf 14:45 uur. Hoewel het een film uit 1955 is, meldt Arte dat deze zal worden uitgezonden in HD-kwaliteit. Door de opname in cinemascope ligt het voor de hand dat deze op het beeldformaat 16:9 te zien zal zijn.
_________
[1] De burgerlijke naam van Max Ophüls luidde Maximilian Oppenheimer; hij werd geboren te Saarbrücken.
[2] Over het juiste geboortejaar van Lola Montez bestaat onenigheid. Ook 1818 wordt genoemd.

Le secret zondag 23 oktober op TV5 Monde

Spel op hoog niveau
In de avonduren van zondag 24 oktober presenteert de Franstalige televisiezender TV5 Monde de speelfilm Le secret uit 1974, een Frans Italiaanse coproductie van R0bert Enrico (1931-2001), die erin slaagt de aandacht van de toeschouwers tot het laatst vast te houden. Dat geschiedt mede doordat niet blijkt of er sprake is van feiten of fictie in hetgeen door één der protagonisten wordt verteld. Fictie in de zin van totale paranoia.

De Franse acteur Philippe Noiret
op latere leeftijd.

David —gespeeld door Jean-Louis Trintignant (geboren in 1930) bevindt zich in de Cevennes in een ver van de 'bewoonde wereld' verwijderd huis van het koppel Julia en Thomas. 
De persoon van laatstgenoemde wordt vertolkt door Phiippe Noiret (1930-2006), de figuur van Julia wordt ingevuld door Marlène Jobert (geboren in 1940). Die drie grote sterren van de Franse cinema zijn hier op hun best.

De handeling
David is een gekwelde ziel, die erin is geslaagd zich uit de klauwen van een dubieuze, en volledig ondoorzichtige overheidsinstantie te onsnappen. Wat David ten beste geeft, zaait flink wat twijfel: is het wel juist wat hij allemaal vertelt, of spelen dikke duim en/of aangetaste hersenfuncties hier de hoofdrol? Berust hetgeen hij beweert op al te gekke complottheorieën die hij tegen heug en meug blijft cultiveren?
TV5 Monde biedt deze rolprent aan op genoemde zondag, tussen 21:00 uur en 22:40 uur.

Grote sterren stralen niet echt in The human stain

Naar roman van Philip Roth
In de nacht van woensdag 14 op donderdag 15 oktober presenteert de Britse televisiezender BBC 1 de speelfilm The human stain — een Duits, Frans, Amerikaanse coproductie van regisseur Robert Benton (geboren 1932), die al bijna vier decennia films regiseert. Diens meest bekende speelfilms zijn zonder twijfel Kramer vs Kramer (1979), waarvoor de regisseur en de scriptschrijver met een Oscar werden beloond, en Twilight (1998).

Anthony Hopkins

In 2003 leverde Benton The human stain af, een drama naar het gelijknamige boek uit 2000 [1] van Philip Roth (geb. 1933), één van de beste en meest invloedrijke auteurs in de Verenigde Staten. 

Het veelal als goede roman omschreven boek is volgens — in ieder geval een deel van de filmkritiek — met de huidige sterbezetting niet bepaald op de juiste wijze ingevuld. We komen Anthony Hopkins, Nicole Kidman, Ed Harris en Gary Sinise erin tegen.
__________
[1] Het boek is vertaald als De menselijke smet, door Else Hoog, die decennia geleden ook al Portnoy's complaint had vertaald. Daarover vertelde ze in een interview dat ze flink wat mensen had gevraagd naar (semi-)pornografische terminologie, die wij Nederlanders, zeker in het openbaar, iets minder paraat hadden dan vereist was voor de vertaling van genoemd boek, dat eveneens is verfilmd, evenals Goodbye Columbus.

De trilogie American Pastorale (1997), I Married a Communist en The Human Stain (2000) vormen samen een biografie van het naoorlogse Amerika, beginnend bij de Vietnam-oorlog tot en met het schandaal Bill Clinton/Monica Lewinsky. 

Bernardo Bertolucci in de schijnwerpers op BBC 4

Interview en speelfilm
De Italiaanse filmregisseur Bernardo Bertolucci (geboren 1940) staat centraal in het BBC Four-programma Face to Face, dat op zaterdag 9 oktober zal worden uitgezonden tussen 23:00 uur en 23:30 uur. Jeremy Isaacs heeft in dat halve uur een interview met deze regisseur over zijn leven en zijn rolprenten.
Eén daarvan, de speelfilm The sheltering sky uit 1990 zal op dezelfde zender worden vertoond op zondag10 oktober vanaf 23:30 uur tot in de nacht op maandag 11 oktober om 01:45 uur.
In The sheltering sky zien we bekende acteurs, zoals John Malkovich (geboren 1953 ), Debra Winger (1955) en Campbell Scott (geboren 1961).

Melville's L'armée des ombres maandagnacht TV 5

De Franse auteur Joseph Kessel (1898-1979) schreef in 1943 zijn essay van romanlengte, met de titel L'armée des ombres: de Franse filmregisseur Jean-Pierre Melville (1917-1973) voegde er zijn eigen oorlogsherinneringen aan toe en maakte van het geheel een bijna tweeëneenhalf uur durende rolprent van, die in 1969 voor het eerst het bioscooppublik heeft bereikt. Een jaar later leverde Melville Le samourai af, met Alain Delon, en die film is — gemeten naar de belangstelling en de vele herhalingen, mede via televisiezenders — een grotere favoriet geworden dan L' armée des ombres. Melville is, juist door zijn misdaadfilms, niet zelden betiteld als de beeldendichter van de onderwereld. 
Een, op  zich reeds ijzersterk, verslag van gebeurtenissen tijdens de door de nazi-Duitsers bezette Frankrijk, is aangevuld met persoonlijke oorlogsherinneringen van de regisseur, en dat heeft ervoor gezorgd dat de kwaliteit alleen maar is toegenomen. Voeg daarbij het feit dat de afdeling casting van Melville een bijzondere invulling van de personages heeft gezorgd, en men begrijpt dat er een zo geloofwaardig mogelijke rolprent is ontstaan. U ziet Lino Ventura (1919-1987), Simone Signoret (1921-1985), Paul Meurisse (1912-1979) en Jan-Pierre Cassel (1932-1975).
Het verhaal speelt zich halverwege de Tweede Wereldoorlog af in Frankrijk. Een aanal veertigers vormt een verzetsgroep, waarvanzo weinig mogelijk leden elkaar kennen, vanzelfsprekend spelen diverse veiligheidsoverwegingen hier de voornaamste rol. Hoewel er sprake is van een uiterst gemotiveerde groep dappere, positief ingestelde mensen, kunnen die er bij tijd en wijle niet omheen liquidaties uit te voeren, en dat is — hoe noodzakelijk dat ook kan zijn — nooit een pretje.
Sensationele spanning op topniveau, over een tijd waarin de spanningen uitsluitend zenuwslopend waren.
L'armée des ombres is te zien via genoemde zender, op genoemde avond vanaf 23:50 uur tot 02:10 uur in de nacht op dinsdag 5 oktober. 
__________
Afbeeldingen:
1. Joseph Kessel, auteur van het oorspronkelijke essay L'armée des ombres (1943).
2. Acteur jean-Pierre Cassel (1932-2007).