Ondergrondse Franse novelle uit 1941 opnieuw verfilmd in 2004 — vrijdag te zien via TV5 Monde

De film
Op vrijdag 11 april wordt — tussen 23:40 uur en (dan is het inmiddels officieel reeds zaterdag) 01:15 uur, voor de laatste keer in een reeks — Le silence de la mer, een Frans-Belgische coprodutie uit 2004 van regisseur Pierre Boutron uitgezonden. De film is gebaseerd op het gelijknamige verhaal van de schrijver Vercors, en bedoeld voor televisie. Deze geschiedenis werd reeds eerder door de vermaarde regisseur Jean-Pierre Melville (1917-1973) in bewegende beelden omgezet in 1949. Eind jaren zestig is er eveneens een Duitse televisiefilm naar gemaakt.
Oorspronkelijk is het verhaal in 1941, tijdens de bezetting door de Duitsers van Frankrijk, clandestien verschenen, waarmee — samen met een tweede verhaal van Vercors, La Marche à l'Étoile — de ondergrondse uitgeverij Les Éditions de Minuit werd gesticht, in samenwerking met Pierre de Lescure (1891-1963).

Het verhaal
Hoewel de bezetting van Frankrijk door de Duitsers — die zeer druk werden ondersteund door het Vichy-regime van Maarschalk Pétain — nog maar enkele maanden oud was en het moffentuig de bewoners van het ingenomen gebied nog met fluwelen handschoenen hebben aangepakt, voelde Jean Bruller zich gedwongen om, op basis van wat hij zelf had gezien enerzijds en aan de andere kant al datgene wat hem ter ore was gekomen, een verhaal te schrijven waarin hij wilde waarschuwen voor de vele kanten van het karakter van de bezetter, dat niet alleen het eigen volk in Duitsland en alle mensen in de veroverde gebieden, maar ook de officieren en soldaten, die van nature fatsoenlijke mensen waren onderdrukte. Maar ook zij, die op geen enkele manier de handelwijze van hun Führer en andere leiders konden accepteren, maar zich op basis van hun afkomst en de geruime tijd ingestampte gehoorzaamheidsdwang 'meeliepen' waren vanzelfsprekend ook slachtoffers van de Führer en diens extremistisch-krankzinnige beestenbende.
Op het eerste gezicht, dat wil zeggen: tijdens het lezen van de eerste bladzijden, verwacht je niet dat het ware thema van het verhaal zeer klassiek zal blijken: de liefde tussen 'vijanden', zoals dat bij de grote liefdesverhalen uit de geschiedenis het geval was: Romeo and Juliet van William Shakespeare (1564-1616), en Le Cid van Jean Racine (1639-1699).
Een synopsis van het verhaal valt te lezen op de website van TV5 Monde.

De schrijver
Vercors is het pseudoniem waaronder de Franse illustrator Jean Bruller (1902-1991) ging schrijven. Na Le silence de la mer ontstonden vrij snel achtereen nieuwe verhalen, romans en essays. Verder bleef hij werkzaam als illustrator. Hij werd op 26 februari 1902 te Parijs geboren en zag af van een carrière als ingenieur om zich aan de tekenkunst te wijden. In die functie heeft hij onder meer veel satirische tekeningen gemaakt, en voorts heeft hij tal van bibliofiele edities van boeken van illustraties voorzien.
Toen hij uit overtuiging zijn verhaal Le silence de la mer schreef, kon hij niet bevroeden dat dit al snel als een literaire gebeurtenis van de eerste orde zou worden beschouwd en dat het twintig jaar later in vijfentwintig andere talen zou zijn verschenen en het één van de weinige stukken literatuur zou worden die de oorlog zou overleven en alleen al in het Franse origineel een oplage van meer dan een miljoen exemplaren zou bereiken.
Jean Bruller is bijna negentig jaar geworden: hij overleed eveneens in de Franse hoofdstad, op 10 juni 1991.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit de film Le silence de la mer van Pierre Boutron uit 2004. Links grootvader André (Michel Galabru), rechts kleindochter Jeanne (Julie Delarme).
2. Voorzijde van de Livre de Poche-editie uit 1961 van Le silence de la mer, alsmede zes andere verhalen van Vercors.
3. Jean Bruller, alias Vercors.