Drie literatuurverfilmingen via televisiezenders

Een veelbelovende filmavond
Drie beroemde boeken uit de afgelopen twee eeuwen worden tussen zaterdagavond kwart over negen en de nacht op zondag 24 mei, kwart over vier, in een verfilmde versie, op evenzovele televisiezenders vertoond. Het betreft in alle gevallen Engelstalige literatuur en dito verfilmingen en het gaat om Britse schrijvers: Emily Brontë (1818-1848), William Somerset Maugham (1874-1965) en Graham Greene (1904-1991).
Voor de warachtige liefhebber van het fenomeen literatuurverfilming — vooropgesteld dat hij of zij de in beelden overgebrachte verhalen van de schrijvers in kwestie kan waarderen — valt er binnen een periode van zeven uur veel te genieten, en tussen de diverse rolprenten in is er voldoende tijd om even met de hond uit te gaan of andere dringend noodzakelijke bezigheden te realiseren, opdat ook aan de eisen van de inwendige mens — naast die van het innerlijk — kan worden voldaan.

Emily Brontë's grote klassieker
Het feest vol bewegende beelden begint om 21:15 uur op het eerste Nederlandstalige Belgische televisienet genaamd Eén. Daar krijgt ude gelegenheid om de eerste van twee afleveringen te bekijken van de gloednieuwe verfilming — speciaal voor televisie — van de Engelse klassieker Wuthering Heigths, door Coky Giedroy, naar de gelijknamige roman van Emily Brontë.
Tom Hardy, Charlotte Riley en Andrew Lincln spelen de voornaamste rollen in deze film, waarvan het tweede — en laatste — deel volgende zaterdagavond op dezelfde zender zal worden vertoond.
De eerste uitgave van de roman werd gepubliceerd in 1847, een jaar voor het overlijden, op 19 december 1848, van de schrijfster.
Deze bevatte echter nogal wat fouten. De tweede, posthume editie is in 1850 verschenen onder redactie van haar zuster Charlotte, die niet alleen de fouten heeft verbeterd maar tevens enkele aanpassingen in de tekst heeft gerealiseerd — waarvan sommige het toenmalige dialect betroffen — en verder meende ze met enkele veranderingen de stijl te verbeteren. Verder voegde ze een korte biografische schets toe.


Graham Greene-verfilming
Die film duurt tot even voor half elf in de avond, en daarna heeft de naar meer prachtverhalen in filmbeelden verlangende kijker eerst veertig minuten de tijd voor huishoudelijke dan wel andere prozaïsche kwesties. Dan hoeft zij of hij alleen maar van België Eén naar België Twee (Canvas) over te schakelen om aldaar vanaf 23:05 uur getuige te kunnen zijn van een, eveneens in de huidige eeuw (2002) ontstane, nieuwe verfilming van de roman van Graham Greene: The quiet American.
In een tijdsbestek van honderd minuten kunt u zien op welke wijze de inmiddels oudgediende Michael Caine samen met Brendan Fraser en Do Thi Hai Yen de grote lijn van het verhaal weet vast te houden. Philip Noyce tekent voor de regie.
Een heel uitgebreid artikel over deze film heb ik op 27 juni 2007 geplaatst op één van de andere culturusites die onder mijn verantwoordelijkheid vallen: Letters en Beelden.

Somerset Maughams Of human bondage
In 1915 publiceerde William Somerset Maugham (1874-1965) zijn vierde roman, en die hakte er meteen flink in: een kleine duizend pagina's met daarin verwerkte veel eigen ervaringen, vooral uit zijn niet zo aangename jeugd en uit de tijd dat hij, vanaf 1892, te Londen medicijnen was gaan studeren met als specialisatie chirurgie. Toch is ook hierin de ironie voelbaar, leesbaar aanwezig. Regisseur John Cromwell (1887-1979) [1] heeft in 1934 dat lijvige boek omgezet in filmbeelden en daarvan heeft hij vijfentachtig minuten geselecteerd voor de rolprent. De drie belangrijkste rollen daarin worden vertolkt door enkele Hollywood-helden-van-het-witte-doek anno toen: Bette Davis, (1908-1989), Leslie Howard (1893-1943) en Frances Dee (1909-2004).
BBC Two television zendt deze film uit in de nacht van zaterdag 23 op zondag 24 mei, tussen 02:45 uur en 04:20 uur.
___________

[1] John Cromwell regisseerde in een tijdbestek van goed drie decennia (1929-1961) een kleine vijftig speelfilms en daarnaast trad hij op als acteur in veertien speelfilms, maar dan in een periode van een halve eeuw: 1929-1978.
____________
Afbeeldingen
1. Schrijfster Emily Brontë, deel van een schilderij van de hand van haar broer Patrick Branwell Brontë.
2. Voorzijde van de paperbackuitgave in de serie Everyman's Library van 1978 (eerste keer in 1907) van Wuthering Heights met een nieuwe inleiding door Margaret Drabble, die toen eveneens de verantwoordelijke redactrice was van de New Edition of The Oxford Companion to English Literature.
3. Auteur Graham Greene siert het voorplat van een tamelijk recente, Duitstalige biografie.
4. De Engelse arts, geheim agent en veelzijdige schrijver William Somerset Maugham.

Simenon-verhaal in Delannoy-speelfilm op Arte-tv

Halverwege
Hoewel het inmiddels een halve eeuw geleden is dat de Franse regisseur Jean Delannoy (1908-2008) het korte verhaal Le baron de l'ecluse van de in het Belgische Luik geboren, Franse romancier Georges Simenon (1903-1989) heeft verfilmd, zijn alle vier protagonisten nog steeds begrippen in de geschiedenis van de Franse film. Dat zijn in de eerste plaats Jean Gabin (1904-1976) en Micheline Presle (geboren 1922), en in nauwelijks mindere mate voor Jacques Castelot (1914-1989) en Jean Desailly (1920-2008). In het midden van zijn lange leven heeft de regisseur dit verhaal aan het celluloid toevertrouwd.
Baron Jérôme Antoine — op het witte doek is dat Jean Gabin — heeft een luxueus leven geleid, maar kan dat op basis van zijn financiéle status niet voortzetten. Daarom probeert hij dat te forceren door geld te lenen en aan de goktafel winsten te boeken. Dan geschiedt inderdaad een wonder en wint hij elf miljoen (oude Franse) francs. Als aanbetaling wordt hem een jacht gegeven, dat hij direct in gebruik neemt, en samen met zijn vroegere geliefde Perle — gespeeld door Micheline Presle — zet hij koers naar Monte Carlo. Onderweg krijgen ze pech in de directe omgeving van een sluis. Tijdens dat intermezzo leert die Perle een rijke man kennen, genaamd Maurice Montbernon — die wordt vertolkt door Jean Desailly — met wie ze wel in het huwelijksbootje wil stappen. Dat betekent dat de nog steeds berooide baron-met-jacht — zijn grote heeft hij immers nog niet uitgekeerd gekregen — er plotseling helemaal alleen voorstaat.
Filmscribenten hebben erop gewezen dat de film het goed doet vanwege de acteerprestaties van de vier protagonisten — geen wonder met die bezetting — maar dat de regisseur nogal oppervlakkig is gebleven.
Arte-televisie zendt deze film uit op vrijdag 15 mei, 's middags tussen 14:45 uur en 16:25 uur. Deze Frans-Italiaanse coproductie die vanaf 1960 in roulatie is, en is voorzien van muziek door Jean Prodromidès, zal opnieuw worden uitgezonden op zondag 25 mei, eveneens vanaf 14:45 uur.
____________
Foto: De in 1922 geboren Franse actrice Micheline Presle.

Nick Hornby's High Fidelity thans als BBC-speelfilm

Eigentijdse klassieker
De Britse schouwzender BBC One Television biedt u en ons allen — althans diegenen van hen welke beschikken over een behoorlijk tot uitnemend gezichtsvermogen — de gelegenheid om in de nacht van vrijdag 8 op zaterdag 9 mei, tussen 00:40 uur en 02:25 uur, te gaan kijken naar de speelfilm High Fidelity, die in 2000 door regisseur Stephen Frears werd gerealiseerd als Brits-Ameriaanse coproductie. Grondslag voor die rolprent was het gelijknamige boek van Nick Hornby dat in 1995 is verschenen en een enorme bestseller is geworden.

Omzetting in beelden
Sadie Smith in Time Magazine bedacht deze Engelse auteur met het superlatief aandoende epitheton 'European Ambassador of Goodness'. De man die tal van zijn lezers weer heeft laten geloven in de bevrijdende kracht van de muziek en van de liefde, heeft mijn onverdeelde aandacht, maar zodra die beide — maar de meeste van deze is de liefde — elementen worden aangevuld met een derde: Het Spel— en hier wordt bedoeld: Voetbal — dan haak ik resoluut af. Dat element op zich doet, vanzelfsprekend, geen enkele afbreuk aan eventueel voorhanden zijnde kwaliteiten van het boek. Dat moet ook Stephen Frears hebben beseft toen hij besloot dat boek te verfilmen met acteurs, die er 3 voor wat betreft de hoofdrollen — niet om liegen: John Cusak die, als het moet, een wandelend understatement kan voordragen, Jack Black, Tim Robbins en Joan Cusak. Als basis voor de film dient de inhoud van High Fidelity, vanzelfsprekend de grote lijnen daarvan. De locatie van het boek, Londen, is ingeruild voor Chicago, waar een man genaamd Rob — in die rol zien we een ongelooflijke John Cusak — een platenzaakje runt waar alleen de ware adepten binnentreden.

Platen en vrouwen
De ietwat manische eigenaar van dat winkeltje behept met een ware verzameldrift, waarbij hij alles indeelt volgens het systeem van een Top 5. Zolang iemand vrijgezel is en zich weet te distantiëren van sterk persoonlijk getinte bindingen en van al te onmaatschappelijke verwikkelingen, kan zoiets nog wel goed gaan, maar die Rob heeft een vriendin: Laura. En als die het besluit neemt dat ze er toch beter aan doet die Rob af te schrijven en zich te binden aan iemand anders, dringt het besef bij de verzamelaar door dat high fidelity niet alleen opgaat voor de door hem aanbeden zwarte schijf. Dat er aanvankelijk werd gedacht dat Nick Hornby (alle) mannen afschilderde als wezens die nauwelijks meer kunnen dan het opwekken dan een meewarig hoofdschudden, is, oppervlakkig beschouwd, zeker begrijpelijk, en — laten we wel wezen — hoeveel meerderjarige mannen zijn er niet die inderdaad nooit verder zijn gekomen dan het (al dan niet werkelijk) cultiveren van hun eigen (pre)puberaal getinte homoërotische — meestentijds diep verborgen — verlangens. Dat Tim Robbins het ook hier weer geweldig doet, kan een extra impuls vormen om die film te gaan zien; die positieve kwalificatie geldt overigens in niet mindere mate voor Jack Black.

Serendipiteit
Gisterochtend vond ik, tussen de afgeschreven boeken in een antiquariaat in Groningen, een nog ongelezen exemplaar van High Fiudelity. Een paar uur later zie ik dat de film nog deze week door de BBC zal worde uitgezonden. In geen van beide gevallen zocht ik naar hifi, maar ik kreeg deze dubbel en dwars in de schoot geworpen.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de Penguin paperbackeditie uit 2000 van High Fidelity.
2. Regisseur Stephen Frears tijdens het Cardiff Filmfestival van 2006.
3. Acteur John Cusak tijdes een persconferentie.
4. De Engelse auteur Nick Hornby. (Foto van het Blog Nick Hornby.)