Hitchcock, Selznick en het einde van Hollywood

Deze week vijf keer op Holland Doc 24
Het digitale televisiekanaal dat inmiddels wijd en zijd bekend geraakt is onder de volstrekt dwaze benaming Holland Doc 24 zendt deze week, van maandag 28 juni tot en met vrijdag 2 juli — dat wil zeggen elk van die dagen eenmaal in de avonduren — dezelfde aflevering van het NPS-programma Het uur van de wolf uit, en wel de documentaire Hitchcock, Selznick en het einde van Hollywood. Daarin wordt de machtsstrijd uitgemeten tussen regisseur Alfred Hitchcock (1898-1980) en filmproducent David O. Selznick (1902-1965). 

Eigenzinnig regisseur
Hitchcock behoorde tot de categorie regisseurs die voor zijn creatieve proces eigen keuzes wenste te maken, maar die houding botstemet het in Hollywood gangbare proces: de regisseur werd eigenlijk beschouwd als het uitvoerende instituut van de ideeën, wensen en eisen van de producent. In het geval van Hicock en Selznick bestond echter één belangrijk punt van volledige overeenkomst: hun ongebreidelde waardering voor actrice Ingrid Bergman (1915-1982). Selznick was degene die haar naar Hollywood heeft gehaald; Hitchcock was onmiddellijk gefascineerd en engageerde haar voor diverse van zijn rolprenten.
Daarin speelde ze tal van voortreffelijke rollen met als uitschieter zonder twijfel haar presentatie in Hitchcocks Notorious uit 1946.

Uitzendtijden
De documentaire in kwestie wordt gedurende de vijf werkdagen van deze week uitgezonden op de volgende tijden:
maandag 28 juni, tussen 21:00 uur en 22:27 uur
dinsdag 29 juni, tussen 21:54 uur en 23:21 uur
woensdag 30 juni, tussen 21:34 uur en 23:00 uur
donderdag 1 juli, tussen 22:51 uur en oo:18 uur
vrijdag 2 juli, tussen 21:00uur en 22:27 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Filmprodcuent David O. Selznick.
2. Scène uit Hitchcocks thriller Notorious uit 1946. Links Cary Grant, rechts Ingrid Bergman.

Zwijgende films dezer dagen populair op de buis

Grote namen van toen
Verleden dinsdag, 22 juni, werd door het digitale themakanaal Geschiedenis 24 één van de eerste Nederlandse zwijgende films — die toen, tot en met de jaren tachtig van de vorige eeuw, gewoon als stomme film werden gekwalificeerd — Het geheim van Delft, uit 1917, van Maurits Binger (1868-1923) over het verloren gegane recept voor het vervaardigen van Delfts blauw porselein — uitgezonden. Twee dagen daarna werd via hetzelfde instituut de zwijgende film Beyond the rocks, uit 1922, van Sam Wood (1883-1949) via allerlei technologische snufjes op uw huiskamerscherm getoverd. In die film konden we enige beroemdheden van het witte doek uit die dagen tegenkomen: Gloria Swanson — die in werkelijkheid Gloria May Josephine Svensson heet(te) — (1899-1983), Rudolph Valentino (1895-1926) en Edythe Chapman (1863-1948).

Standaardwerkje?
In de tweede week van deze maand, net voorafgaande aan die twee films op de beeldbuis had ik in de opruimingsdozen van een antiquariaat in mijn woonplaats — voor de somma van vijftig eurocents — een nog ongebruikt exemplaar gevonden van het boek The silent cinema, dat ongetwijfeld de indruk moest wekken van klein standaardwerk. Opgewekt zoekend in het register kwam ik echter niet de namen van beide bovengenoemde regisseurs tegen. Ondanks het feit dat Maurits Binger in het kader van de filmwereld in die periode voor meer dan alleen regiewerk de nodige hand- en spandiensten heeft verricht, en ook Sam Wood, een regisseur wiens naam is blijven naklinken en die de bovengenoemde sterren naar zijn hand heeft gezet, in dat boek ontbreken, doemt er toch enige twijfel omtrent de kwaliteit van het boek op.

Marcel Perez en Luigi Maggi
Ook de namen van de regisseurs van de Italiaanse zwijgende film Le avventure straordinarissime di Saturnino Farandola — De uitzonderlijke avonturen van Saturnino Farandola —, de Spanjaard Marcel Perez, die tevens de naam Marcel Fabre draagt (1885-1927) en de Italiaan Luigi Maggi (1867-1946), zoekt men tevergeefs in voornoemd werkje, dat desondanks veel te bieden heeft, maar als overzicht ten aanzien van het fenomeen zwijgende film niet geheel kan meetellen.
De hier genoemde film uit 1913 — een Italiaans-Franse coproductie met een lengte van 77 minuten — wordt door Arte-televisie in de nacht van maandag28 op dinsdag 29 juni uitgezonden tussen 01:10 uur en 02:30 uur. Er zullen vooralsnog geen herhalingen op het huiskamerscherm te zien zijn.
Het bijzondere camerawerk is van Ottavio de Matteis. Het script stamt van Guido Volante naar een roman van Albert Robida (1848-1926), verschenen in 1879, die als pastiche werd gepresenteerd en daarmee als tegenhanger bij de avonturenromsns van Jules Verne.
Regisseur Marcel Perez (Fabre) speelt in de film de rol van Saturnino Farandola. Naast hem treden Nilde Baracchi op, alsmede Filippo Castamagna.
Er wordt gefluisterd dat de film binnenkort als dvd in omloop zal worden gebracht, dan wel inmiddels reeds in omloop is.

Afbeeldingen
1. Voorzijde van het boekje The silent cinema, geschreven door Liam O'Leary, een Pictureback van dutton vista uit 1965.
2. Beeld uit Le avventure straordinarissime di Saturnino Farandola (1913). De bijdrage is van Arte France. (Foto © Lobster Films.)
3. De Franse schrijver Albert Robida.

Claude Chabrols Betty naar Simenon via Arte-tv

Bijna twee decennia geleden — exact gezegd: in 1992 — heeft de vermaarde Franse regisseur Claude Chabrol (geboren 1930) de roman Betty uit 1960 van Georges Simenon (1903-1989) verfilmd, met Marie Trintignant (1962-2003), Stéphane Audran (geboren 1932), Jean-François Garreaud (geboren 1947) en Yves Lambrecht.
Een vrouw van in de dertig, in kennelijke staat verkerend, komt een bar binnen en vertoont het uiterlijk van een verzopen kat. Zuipen en paffen is het enige dat ze wil. Dan biedt een bemiddelde vrouw haar een bed om te slapen.
Ietwat ongestructureerd — onder meer door middel van flashbacks — worden we nader geïnformeerd over het verleden en de achtergronden-meer-in-de-breedte van deze Betty. De vrouwelijke protagonisten zijn nadrukkelijk geprofileerd ingevuld en dat heeft geleid tot uitnemende prestaties van zowel Marie Trintignant en van mevrouw Chabrol (Stéphane Audran), die in tal van rolprenten van haar echtgenoot interessante en voortreffelijke ingevulde rollen heeft gerealiseerd.
De film werd verleden donderdag reeds vertoond door Arte-tv, en wordt thans herhaald in de nacht van zondag 27 op maandag 28 juni, tussen 00:45 uur en 02:25 uur. In de nacht van zaterdag 3 op zondag 4 juli zal Arte deze speelfilm nogmaals uitzenden, eveneens vanaf 00:45 uur.
__________
Afbeelding: Standbeeld van de veelschrijver Georges Simenon, in zijn geboorteplaats Luik.

Jean Gabin als kinderrechter in speelfilm uit 1955

De Franse televisiezender TV 5 Monde vertoont op donderdag 24 juni — tussen 21:00 uur en 22:30 uur de, inmiddels meer dan een halve eeuw oude, Franse speelfilm Chiens perdus sans collier (1955) van Jean Delannoy (1908-2008), naar de gelijknamige roman van Gilbert Cesbron (1913-1979).
In die rolprent komen we oudgedienden tegen, voorop Jean Gabin (1904-1976) in de rol van de idealistische kinderrechter, die meer dan alleen achter de groene tafel zit en zijn vonnissen velt, maar daarnaast bereid is om buiten werktijd zich in te zetten voor ontspoorde jeugdigen. Twee jongens van veertien jaar, die zijn weggelopen uit een inrichting voor jeugdige delinquenten hebben daarbij zijn speciale aandacht. De een is er vandoor gegaan omdat hij bij zijn zwangere vriendin wil zijn, de ander wil zijn werkelijke ouders zoeken, aangezien hij zich doodongelukkig voelde nadat hij was opgenomen in een volstrekt liefdeloos, en derhalve totaal incompetent, gezin dat door de voogdijraad was aangewezen.
De film werd gekwalificeerd als sentimenteel, waarbij wel veel lof uitging naar Jean Gabin, die voortreffelijk spel heeft neergezet. Een ander punt van kritiek was gericht tegen de al te breed uitgemeten goede bedoelingen, waardoor dat element er te dik bovenop lag.
De rolprent zal worden voorzien van Nederlandse ondertitels.
____________
Afbeeldingen
1. De Franse regisseur Jean Delannoy; hij werd honderd jaar. Op deze foto is hij de negentig reeds ruim gepasseerd.
2. Voorzijde van de paperback-editie in de reeks J'ai lu (1958) van de in 1953 voor het eerst verschenen roman Chiens perdus sans collier. Op het voorplat enige scèes uit de film van Jean Delannoy.

De Baarnse moordzaak van 1960 als speelfilm

Sneeuwbaleffect
De veertienjarige, kleine crimineel Ronnie — een brommerdief die op de vlucht is voor de politie — krijgt de gelegenheid te schuilen op de zolder van een grote villa te Baarn, bij de rijke broers Arnout en Victor. Aanvankelijk vinden die het gebeuren wel vermakelijk, doch allengs wordt die Ronnie hun tot last. Dat gaat op een gegeven moment wel heel ver: het snotaapje zal zijn weldoeners nu ook nog even chanteren. Op straat zetten durven ze hem niet meer, en zo kiezen ze voor een andere oplossing.
Het heeft zich in werkelijkheid allemaal een halve eeuw geleden zo afgespeeld. Niet al te lang daarna is er een toneelstuk over gemaakt dat in de jaren zestig ook via de televisie is voorgesteld. Strafpleiter in die zaak was Mr. François Pauwels (1888 -1966), die tevens dichter en romancier was. Diverse van zijn romans en dichtbundels duiken de laatste tijd veelvuldig op tijdens boekenmarkten, voornamelijk in de dump.

Recente verfilming
Die gebeurtenissen zijn in 2007 door Arno Dierickx voor een speelfilm gebruikt, die Bloedbroeders is gaan heten. Daarin speelt Matthijs van de Sande Bakhuyzen, geboren 1988, de rol van Arnout van Riebeeck, en Derk Stenvers (geboren 1991) zien we in de rol van Victor van Riebeeck; Sander van Amsterdam (geboren 1988) is voorzien voor de rol van Ronnie, de bromfietsdief. Erik van Heijningen (geboren 1991) vertolkt de rol van Simon Bakker. Diverse andere acteurs met bekende namen spelen minder vooraanstaande rollen.
De rolprent, die de kwalificatie thriller meekreeg — maar tegenwoordig wordt een film al snel zo genoemd — wordt op woensdag 23 juni door de Avro uitgezonden op Nederland 3, vanaf 22:40 uur, volgens de programmagegevens eindigend om 00:20 ujur in de nacht op donderdag 24 juni.
__________
Afbeelding: scène uit de film Bloedbroeders met drie van de vier protagonisten. (Bovenste gedeelte van de filmposter.)

Het geheim van Delft uit 1917 vaker op de buis

Het is inmiddels alweer bijna een hele eeuw geleden dat de eerste Nederlandse zwijgende films — welke tot voor enkele decennia werden gekwalificeerd als stomme film — werden gerealiseerd, en één daarvan zal op dinsdag 22 juni door het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 worden uitgezonden. De rolprent draagt de titel Het geheim van Delft, en deze is in 1917 gereedgekomen en uitgebracht op 20 februari van dat jaar. 
Thema van de film is het recept voor het vervaardigen van Delfts blauw porselein; dat recept is verloren gegaan. Hoewel de titel van de film de stad Delft impliceert, is deze voornamelijk opgenomen in Haarlem. Voor regie, script en productie is Maurits Binger (1868-1923) verantwoordelijk.
De film zal worden uitgezonden tussen 22:51 uur en middernacht. Zoals men dat in geval van heel veel programmaonderdelen welke door genoemd digitaal televisiekanaal worden gepresenteerd, mag verwachten, zal die film ongetwijfeld nog diverse malen worden getoond; daarvoor zijn voldoende kaders te bedenken. In ieder geval kunnen degenen, die de film op dinsdagavond om enigerlei reden niet kunnen zien, de schade inhalen op de avond van woensdag 25 juni, tussen 18:51 uur en 20:01 uur.
__________
Afbeelding: Filmmaker Maurits Binger.

La grande illusion van Jean Renoir via TV5

Klassieker
Het Franstalige televisiekanaal TV5 presenteert op donderdag 10 juni — 's avonds tussen 21:00 uur en 23:00 uur — de grote klassieke Franse speelfilm La grande illusion uit 1937 van regisseur Jean Renoir (1894-1979), zoon van de grote impressionistische schilder Auguste Renoir (1841-1919). Daarin komen we enige vooraanstaande namen van het witte doek tegen, zoals Jean Gabin (1904-1976), Pierre Fresnay (1897-1975) en de Duitse acteur/regisseur Erich von Stroheim (1885-1957), en Dita Parlo.

Het verhaal
Gedurende de Eerste Wereldoorlog, in 1917, overkomt het drie, qua persoonlijkheid zeer uiteenlopende, Franse militairen, dat ze van het ene krijgsgevangenenkamp naar het andere worden overgebracht. In die periode creëren dezen een legende met betrekking tot een reeks ontsnappingspogingen. Dat is een overlevingsstrategie in een periode van ongelooflijk barbaarse toestanden en gebeurtenissen.

La grande illusion is een speelfilm die de kwalificatie humanistisch meesterwerk heeft gekregen. Jean Renoir heeft zelf het scenario geschreven, in samenwerking met Charles Spaak (1903-1975), dat in goede zin bol staat van de fijngevoeligheden, naast een reeks rake observaties en het nodige sarcasme. Dat laatste zal ongetwijfeld een gevolg zijn van de situatie in de tijd waarin het gebeuren zich afspeelt.

Bijzonderheden
In allerlei beoordelingen heeft La grande illusion de hoogste lof gekregen; de hoogste onderscheiding is daarbij de vaststelling dat deze rolprent een volstrekt tijdloos document humain is. In de vertoning door TV 5 wordt de film Nederlands ondertiteld. Een herhaling zal op dezelfde zender worden gepresenteerd op zondag 13 juni, vanaf 23:55 uur tot in de nacht op maandag 14 juni om 01:50 uur.
____________
Afbeeldingen
1. dvd-doos van La grande illusion.
2. Scène uit de film La grande illusion, met Jean Gabin en Dita Parlo.

De schreeuw van de uil van Chabrol op Arte-tv

Patricia Highsmith

Diverse boeken van de befaamde, internationaal hoog aangeslagen, misdaadschrijfster Patricia Highsmith (1921-1995) zijn reeds tijdens haar leven verfilmd. Het bekendste voorbeeld is ongetwijfeld Strangers on a train uit 1950, haar eerste boek, dat in beelden werd omgezet door drie verschillende regisseurs, van welke de eerste, Alfred Hitchcock (1899-1980) zonder enige twijfel de befaamdste is en de meeste invloed heeft gehad, die er mede voor heeft gezorgd dat de naam van de schrijfster 'op de kaart kwam'. Het begrip psychologische thriller werd het huismerk van Patricia Highsmith. Diverse andere van haar boeken zijn ook meer dan eenmaal voor het witte doek omgewerkt.
In 1987 heeft Claude Chabrol (*1930) — die onder meer bekendheid geniet door zijn misdaadthrillers welke op Hitchcock zijn geënt — een Frans-Italiaanse coproductie afgeleverd onder de titel Le cri du hibou, eveneens naar de roman The Cry of the Owl van Patricia Highsmith, welke een kwart eeuw voor het uitkomen van de film was gepubliceerd.

Het verhaal
Chabrol heeft het verhaal overgeheveld van Amerika naar een plattelandsgebied in Frankrijk. Daarkrijgt een zekere Robert een relatie met een vrouw die hij daaraan voorafgaand langdurig heeft bespied. De respectieve partners van de twee overspeligen blijven niet werkeloos toezien, maar verzinnen een duivels plan. Gewoonlijk is Chabrol de regisseur bij uitstek die zich uiterst terughoudend opstelt, waardoor overigens wel een intense spanning veroorzakende sfeer wordt opgeroepen. In Le cri du hibou lijkt het wel, althans aan de oppervlakte, dat de regisseur in volstrekte lethargie is vervallen. Daar staat echter onmiddellijk tegenover dat hij de ontwikkeling van de karakters heel markant heeft weergegeven. Dat laatste is overigens geheel in overeenstemming met de manier van werken van Patricia Highsmith, die meer dan eens heeft verklaard dat ze zelf heel erg benieuwd is naar de ontwikkeling van de protagonisten in het verhaal. Het is, vanzelfsprekend, de verdienste van cameraman Jean Rabier dat de zinderende spanning tot uitdrukking is gekomen.

De rolprent
In de film spelen Christophe Malavoy (*1952), die de rol van Robert vertolkt; Mathilde May (*1965), die de jonge vrouw uitbeeldt; voort Virginie Thévenet (1957) en Jean-Pierre Kalfon (*1938). De film — met muziek van Matthieu Chabrol —wordt, op het beeldformaat 16:9, door de Duits-Franse cultuurzender Arte-televisie uitgezonden op maandag 7 juni, tussen 20:15 uur en 21:55 uur. Herhalingen door dezelfde zendgemachtigde kunnen worden tegemoet gezien op 17 juni, in de nacht vanaf 00:35 uur, en op 21 juni, 's nachts vanaf 03:00 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Schrijfster Patricia Highsmith op een persfoto uit 1966.
2. Scène uit Le cri du hibou. (Foto © ARD/Degeto.)